Նախաձեռնութեամբ Սպահանի հայոց թեմի ՀՀ հիմնադրման 100-ամեակի Կենտ. յանձնախմբի, հայոց նորագոյն պետականութեան հիմնադրման եւ հայրենիքի  վերանկախացման պանծալի տօնի 100-ամեայ յոբելեանը նշւեց ժողովրդական հանդիսաւոր տօնախմբութեամբ, երեքշաբթի՝ 2018 թւականի մայիսի 22-ի երեկոյեան, Նոր Ջուղայի Հայ Մ. Մ. «Արարատ» միութեան մարզասրահում:

Ծրագրի մեկնարկը տրւեց Իրանի Իսլ. Հանրապետութեան օրհներգով: Ն. Ջ. Հայ Մ. Մ. «Արարատ» միութեան Սկաուտական միաւորի անդամների միջոցով դահլիճ բերւեց Հայաստանի Հանրապետութեան եռագոյն դրօշը, որից յետոյ իրականացւեց Հանրապետական մաղթանք՝ Սպահանի հայոց թեմի առաջնորդ գերշ. Տ. Սիփան եպս. Քէչէճեանի նախագահութեամբ եւ Շահինշահրի հայ համայնքի հոգեւոր տեսուչ գերպ. Տ. Անանիա ծ. վրդ. Գուճանեանի ու եկեղեցական դասի մասնակցութեամբ. յաջորդիւ հնչեց ՀՀ օրհներգն ու ծածանւեց հայկական դրօշը: Արարողութեան երգեցողութիւնը կատարեց Ս. Ամենափրկիչ վանքի «Կոմիտաս» երգչախումբը՝ Արմէն Ամիրխանեանի ղեկավարութեամբ:

Այնուհետեւ ողջոյնի եւ առիթին նւիրւած խօսքերով հանդէս եկաւ երեկոյի հանդիսավար Անի Ղազարեանը, ապա թեմակալ առաջնորդ Սրբազան Հայրը, հոգեւոր տեսուչ Հայր Սուրբը, թեմի Պատգամաւորական Ժողովի եւ Թեմական ու Կրօնական խորհուրդների ատենապետեր՝ Թաթուլ Օհանեանը, Վարուժ Մինասեանն ու Վարուժ Մովսիսեանը եւ շրջանի Հայ Դատի յանձնախմբի ներկայացուցիչ Վահէ Թորոսեանն ընդունեցին աւանդոյթ դարձած հանդիսաւոր շքերթը՝ մասնակցութեամբ թեմի ազգային մարմինների, շրջանի Հայ Դատի յանձնախմբի, միութիւնների ու երգչախմբերի վարչութիւնների, երիտ-պատանեկան միութիւնների անդամների, հայոց ազգային դպրոցների աշակերտութեան ու անձնակազմերի, ՀՀ հիմնադրման 100-ամեակի տօնակատարութեան ենթայանձնախմբի եւ Ն. Ջ. Հայ Մ. Մ. «Արարատ» միութեան Սկաուտական միաւորի անդամների:

Երեկոյի դասախօսն էր Պատգամաւորական ժողովի եւ միեւնոյն ժամանակ ՀՀ հիմնադրման 100-ամեակի Կենտ. յանձնախմբի ատենապետ Թաթուլ Օհանեանը, ով իր ելոյթում անդրադառնալով անկախութեան գաղափարին՝ ընդգծեց, թէ հայ ժողովուրդն անկախութեան համար իր պայքարը մղել է հետեւեալ ուղղութիւններով՝ մշակութային, դիւանագիտական եւ զինեալ գործողութիւններ: Նա նշելով, որ հայ ժողովուրդն իր բազմադարեան պատմութեան ընթացքում միշտ եղել է ազատատենչ եւ անկախութեանը ձգտող ազգ, յիշատակեց ազատութեան ճանապարհին հայ ժողովրդի առաջին կռիւներից՝ Հայկ Նահապետի պայքարը բռնակալ Բելի դէմ:

Դասախօսը յանուն անկախութեան հայ ժողովրդի մղած մշակութային պայքարի  շարանում մատնանշեց յատկապէս տառերի գիւտն ու ազգային եկեղեցու՝ Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ եկեղեցու ստեղծումը, իսկ դիւանագիտական պայքարի շարքում՝ Ստեփանոս Ե. Սալմաստեցի, Միքայէլ Սեբաստացի ու Յակոբ 4-րդ Ջուղայեցի կաթողիկոսների եւ Իսրայէլ Օրիի ծաւալած դիւանագիտական գործողութիւնները:

Պրն. Օհանեանը թւարկելով մեր պատմութեան մէջ իրագործւած զինեալ պայքարներից՝ Հռոմէացիների դէմ կռիւները, Վարդանանց եւ Վահանանց պատերազմները, Սարդարապատի, Ղարաքիլիսայի, Բաշ-Ապարանի եւ Արցախի գոյամարտերն ու ֆիդայական շարժումները, ասաց. «Թէեւ կարճատեւ եղաւ առաջին Հանրապետութեան կեանքը, սակայն ֆիդայական կռիւների ու դրա շարունակութեան մէջ իրականացւած մայիսեան հերոսամարտերի շնորհիւ թուրքին չյաջողւեց հայաթափ անել Արեւելեան Հայաստանը.  Մայիս 28-ը փշրեց հայ ժողովրդի ստրկութեան շղթան եւ Սփիւռքի հայութեան հայեացքն ուղղեց դէպի մէկ հայրենիք. Մայիս 28-ի գաղափարի շնորհիւ կերտւեցին մեր յետագայ հանրապետութիւններն ու տեղի ունեցաւ Արցախեան ազատամարտը»:

Ներկաներին իր հայրական պատգամը փոխանցեց թեմակալ առաջնորդ Սրբազան Հայրը: Նա նշելով, որ 1918 թւականի մայիսեան դէպքերը անջնջելի են իւրաքանչիւր հայի մտքից, աւելացրեց, թէ Ցեղասպանութեան տառապանքը եւ թշնամի ուժերի յարձակումներն ու շրջափակումները մեր ժողովրդին եւ յատկապէս հայ  քաջարի մարտիկներին դարձրին ադամանդեայ անձնաւորութիւններ, ովքեր բախւելով Սարդարապատի պատին, ինչպէս նաեւ մայիսեան հերոսամարտին, վերածւեցին բեղմնափոշու եւ վերակենդանացրին հայ ժողովրդի գոյութեան ծառը: Ծառ, որն աճեց եւ դարձաւ պատւանդանն ու հիմնասիւնը Մայիս 28-ի եւ պետականութեան յարատեւման:

Գերշ. Տ. Սիփան եպս. Քէչէճեանն իր խօսքի եզրափակիչ բաժնում Մայիս 28-ը անւանեց հայ ժողովրդի հպարտութեան եւ պարծանքի յուշակոթողն ու խորհրդանիշը. մի խօսքով՝ հայ ազգի էութիւնը:   

Գեղարւեստական բաժնում խանդավառ երգերի կատարմամբ հանդիսատեսի տօնական տրամադրութիւնը բազմապատկեց «Արցախի ձայներ» երաժշտական համոյթը: Բոլոր կատարումներն արժանացան ներկաների բուռն ծափողջոյններին:

Տօնական միջոցառումն աւարտւեց հրավառութեամբ:

Յատկանշական է, որ վերոնշեալ յայտագրով տօնախմբութիւն կայացաւ նաեւ Շահինշահրում երկուշաբթի՝ մայիսի 21-երեկոյեան, Ն. Ջ. Հայ Մ. Մ. «Արարատ» միութեան Շահինշահրի մասնաճիւղի «Արամ Մանուկեան» սրահում: Իւրաքանչիւր համայնքի տօնական երեկոյի կազմակերպական գործն ի կատար էր ածւել պատկան ենթայանձնախմբի միջոցով: Շահինշահրի միջոցառումը վարեց Մարիա Խուդավերդեանը:

Թղթակից (Նոր Ջուղա)
Լուսանկարիչ՝ Գեւիկ եւ Անդրէ Խաչատրեաններ