Հայոց Ցեղասպանութեան 101-ամեակի ոգեկոչման շրջագծում, երեքշաբթի՝ ապրիլի 26-ի երեկոյեան, Նոր Ջուղայի Հայ Մ. Մ. «Արարատ» միութեան մարզասրահում իրականացւեց դասախօսական-գեղարւեստական երեկոյ:
Ձեռնարկի մեկնարկը տրւեց մէկ րոպէ յոտնկայս լռութեամբ՝ յարգանքի տուրք մատուցելով Հայոց Ցեղասպանութեան բիւրաւոր նահատակների եւ արցախեան վերջին իրադարձութիւնների ընթացքում զոհւած հերոսների յիշատակին: Ապա երեկոյի հաղորդավար Ադրինէ Ղեւեանն իր խօսքում անդրադառնալով 101-ամեակի ոգեկոչման ձեռնարկներին թեմի ժողովրդի խուռներամ մասնակցութեանը, ասաց. «Գիտակցենք, որ այս պահանջատիրութեան յաջողութեան գրաւականը հնարաւոր է համակարգւած, անմնացորդ ու ամբողջական մասնակցութեամբ, չյոգնող ու չվարանող գործունէութեամբ: Գիտակցենք ու համոզւենք, որ դա մեր առօրեան է, մեր կեանքի մի կարեւոր բաժինը, մեր մտածումների եւ մտահոգութիւնների գերագոյն խնդիրն ու օրակարգը»:
Այնուհետեւ դասախօսութեամբ ելոյթ ունեցաւ Հայաստանից ժամանած ազգային-հասարակական գործիչ, Երեւանի Պետական համալսարանի Իջեւանի մասնաճիւղի Հումանիտար ֆակուլտետի դեկան եւ Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն մարմնի անդամ Վարդան Ալեքսանեանը:
Նա իր խօսքի առաջին բաժնում թւարկելով ցեղասպանական բնոյթի գործողութիւնների բնութագրիչները՝ ինչպիսիք են՝ պլանաւորումը, ժամկէտների ընտրութիւնը, համապարփակութիւնը, տեխնոլոգիական պատրաստւածութիւնը եւ գաղափարախօսական հիմնաւորւածութիւնը, աւելացրեց, որ նշւած բնութագրիչներով առաջին ցեղասպանութիւնը մարդկութեան պատմութեան մէջ իրականացւեց Օսմանեան Թուրքիայի միջոցով Արեւմտեան Հայաստանում:
Այնուհետեւ դասախօսը պատմական դիտանկիւնից անդրադարձ ունենալով Հայոց Ցեղապանութեանը եւ յատկապէս 1948 թւականին ՄԱԿ-ի կողմից ընդունւած ցեղասպանութիւնը բացատրող բանաձեւին, ընդգծեց, որ վերջին յիսուն տարիները նշանաւորւել են Ցեղասպանութեան ճանաչման ու դատապարտման ուղղութեամբ լուրջ քայլերով, եւ որ Հայաստանի Հանրապետութեան անկախացումից յետոյ այդ գործընթացը մտել է աւելի կազմակերպական շրջանի մէջ, քանի որ ՀՀ արտաքին քաղաքականութեան օրակարգում ամրագրւել է ճանաչման եւ դատապարտման քաղաքականութիւնը:
Շարունակութեան մէջ պրն. Ալեքսանեանը անդրադառնալով Հայոց Ցեղասպանութեան 100-ամեակի շրջագծում ձեռքբերումներին եւ այն հանգամանքին, որ Թուրքիան Գալիպոլիի տօնակատարութիւններով չյաջողեց ստւերել 100-ամեակի միջոցառումները, յիշեցրեց, թէ Թուրքիան հենց առաջինն է եղել, ով քայլ է կատարել Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման ուղղութեամբ՝ 1919 թւականին Երիտթուրքերի դատավարութեան կազմակերպմամբ:
Դասախօսն իր խօսքում շեշտելով, որ այսօրւայ Թուրքիան պէտք է քաջութիւն ունենայ ստանձնելու իր նախնիների կողմից կատարւած յանցագործութիւնների պատասխանատւութիւնը եւ առերեսւելու պատմութեան հետ, անդրադարձաւ նաեւ արցախեան քառօրեայ պատերազմին ու Արցախի խաղաղ բնակչութեան եւ բանակի զինւորների նկատմամբ ադրբեջանական կողմի կիրառած անմարդկային ու բարբարոսական արարքներին եւ գնահատանքի խօսք ուղղեց Արցախը պաշտպանելու ու արցախահայութեանը զօրակցելու ուղղութեամբ՝ համայն հայութեան դրսեւորած միակամ կեցւածքի առթիւ: Նա աւելացրեց, որ բոլորիս թիրախը պէտք է լինի հայոց հզօր պետականութեան ստեղծումը եւ պէտք է պայքարենք յանուն ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստանի կերտման:
Դասախօսական ելոյթին յաջորդեց օրւան պատշաճ եւ անզուգական գեղարւեստական ծրագիրը, ուր որպէս հիմնական կատարող՝ հայ երգը հնչեցրեց պոլսահայ հանրայայտ երգչուհի Սիբիլը: Ընթացքում պարային համարների կատարումներով հանդէս եկան Փերիոյ Կրթ. Միութեան «Էրեբունի» եւ Նոր Ջուղայի Հայ Մ. Մ. «Արարատ» միութեան Մշակութային միաւորի «Կռունկ» պարախմբերը, իսկ ասմունքեցին նոյն միաւորի «Կռունկ» ասմունքի խմբի անդամուհիներ՝ Ալինա Տէր-Սուքիասեանը, Լալագէ Իսաղուլեանն ու Մեղրի Ղուկասեանը՝ Ռիմա Սիմոնեանի ղեկավարութեամբ: «Էրեբունի» պարախմբի ղեկավարն էր Ալինա Գրիգորեանը, իսկ «Կռունկ» պարախմբինը՝ Նունէ Մկրտչեանը:
Երեկոյի եզրափակիչ խօսքն ասաց Սպահանի հայոց թեմի առաջնորդ գերշ. Տ. Բաբգէն արք. Չարեանը: Սրբազան Հայրը գնահատանքի խօսք ուղղելով համայն հայութեանը եւ մասնաւորապէս թեմիս ժողովրդին՝ խուռներամ շարքերով 101-ամեակի միջոցառումներին մասնակցելու եւ պահանջատէր լինելու համար, կարեւորութեամբ շեշտեց, որ արդարութիւնը յաղթանակելու է եւ հայ ժողովուրդն իր միակամ կեցւածքով տէր է կանգնելու իր արդար իրաւուքներին: Պատգամի շարունակութեան մէջ թեմակալ առաջնորդը յիշեցնելով հայոց պատմութեան տարբեր հանգրւաններում եւ յատկապէս օրհասական ժամանակներում հայրենիքը թշնամու ոտնձգութիւններից պաշպանելու ուղղութեամբ հայ ժողովրդի ցուցաբերած միասնական կեցւածը, աւելացրեց, որ նոյն գիտակցութեամբ այսօր մեր բոլոր հնարաւորութիւններով պէտք է լինենք Արցախում մարտնչող մեր հերոսների կողքին:
Նա վերջում յաղթական աղօթք բարձրացնելով առ Աստւած արտասանեց հետեւեալ տողերը.
«Դուն Տէր միշտ պահիր անսասան,
Դիւցազնական մեր Հայաստան,
Տուր յարատեւ խաղաղութիւն,
Տուր կեանք, լոյս եւ ազատութիւն
Հայ դրօշով մեր պետական
Թող մեր ազգը ապրի յաւիտեան»:
Ծրագրին ներկայ էին Շահինշահրի հայ համայնքի հոգեւոր տեսուչ հոգշ. Տ. Անանիա վրդ. Գուճանեանը, քահանայից դասը, ազգային մարմինների ու շրջանի Հայ Դատի յանձնախմբի ներկայացուցիչներ եւ հոծ ժողովուրդ:
«Ալիք» Օրաթերթի թղթակից (Նոր Ջուղա)
Լուսանկարիչ՝ Գեւիկ Խաչատրեան
