Աղբիւր՝ www.aztagdaily.com
Լոյս տեսաւ Թէոֆանիս Մալքիտիսի Յոյների ցեղասպանութիւնը (Թրակիա-Փոքր Ասիա-Պոնտոս) գիրքը։
Օսմանեան կայսրութեան մէջ ապրող յոյների խճանկարը կազմող այլազան հարցերին կարեւորութիւն է տրւում բազմաթիւ, յատկապէս նոր սերնդին պատկանող կողմնակիցների կողմից:
Այդ խճանկարն սկսեց քանդւել 20-րդ դարի սկզբին եւ ամբողջացաւ 1922-1923 թւականին:
Գաղթականների զաւակ` 3-րդ եւ 4-րդ սերնդին պատկանող երիտասարդները չեն սահմանափակւում ծանօթ իրողութիւնների գիտակցութեամբ միայն, ոչ էլ կայացած մօտեցումներ են որդեգրում: Նրանց համար ծագումը նշանակում է` մշակոյթ, թատրոն, երաժշտութիւն, ճարտարապետութիւն, խոհանոց, հնամեայ յունական, բիւզանդական եւ արդի հելլենական մշակոյթ, կրթութիւն, ցեղասպանութիւն:
Միջազգային գետնի վրայ այս հարցերի արծարծումը բացում է նրանց պատմութեան, մշակոյթին ու ծագման վերատիրացման ուղին` միաժամանակ մարդկային իրաւունքների համար պայքարող համաշխարհային շարժման մէջ առնելով:
Հետեւաբար, ցեղասպանութեան հետ կապւած պատմական փաստերից այն կողմ, որոնց շուրջ վերջերս ծաւալւում են բուռն հարցադրումներ, նոյնիսկ` ժխտում հանդիսադրող քննարկումներ, գիրքն անդրադառնում է օսմանեան պետութեան մէջ ապրող յոյների դէմ գործւած ցեղասպանութեան պատճառներին:
Հայերէնով հրատարակւած առաջին այս գիրքը նպատակադրում է երիտ-թուրքերի եւ քեմալականների կողմից յոյների դէմ գործւած ցեղասպանութեան ոճիրի բացայայտումը` նշանակալի ներդրում բերելով յոյների ցեղասպանութեան ճանաչման հարցին:
Գրքի հայերէնով հրատարակումը խորհրդանշական բնոյթ է կրում, նոյն դահիճի կողմից զոհւած միլիոնաւոր հայերի լեզւով կարդալու համար յոյների ցեղասպանութեան մասին: Հայերի եւ յոյների միջեւ կիսւած 20-րդ դարի սկզբի մահւան երթն այսօր պահանջատիրական պայքարի միջոցով, դառնում է արդարացման եւ յարութեան ճանապարհ:
Ներկայ պահին, երբ այլ ազգեր նոր ցեղասպանութիւնների են ենթարկւում, անհրաժեշտ է առաջին քայլը կատարել` յոյների ցեղասպանութեան յանցանքը ճանաչելու համար: Յոյներն իրաւունք ունեն յամառօրէն պահանջելու ցեղասպանութեան ճանաչումը, պահանջելու իրենց դէմ կատարւած ոճրագործութիւնների եւ անարդարութիւնների ճանաչումը: Աւելի՛ն՝ որքան մեծ է գործւած անարդարութիւնը, երբ յոյների աւելի քան 50 առ հարիւրն սպանւեց, որքան աւելի ժամանակ թաքցւեցին փաստերը, այնքան աւելի ուժեղ է դառնում ճանաչումն ապահովելու ձգտումը: Ճանաչում, որ ինքնին պայքարի կարեւոր միջոց է` ընդդէմ Ցեղասպանութեան յանցագործութեան: Ճանաչում, որ հաստատումն է յոյն ժողովրդի իրաւունքի հաստատման` յարգելու իր գոյութիւնը միջազգային օրէնքի եւ պատմական ճշմարտութեան համաձայն:
Թէոֆանիս Մալքիտիսի գրքին խորագիրն է` «Յոյների ցեղասպանութիւնը (Թրակիա-Փոքր Ասիա-Պոնտոս)» եւ թարգմանութիւնը կատարել է Թեհմինէ Մարտոյեանը (Հայոց ցեղասպանութեան պետական թանգարան-հիմնարկի գիտաշխատող): Հրատարակւել է Երեւանում, մայիս 2014-ին:
Կենսագրական
Թէոֆանիս Մալքիտիսը ծնւել է Ալեքսանտրապոլիսում, Ատրիանապոլսից գաղթական հասած ծնողներից, ովքեր Յունաստանում հաստատւեցին ցեղասպանութեան որպէս հետեւանք: Նա ունի ընկերային գիտութիւնների դոկտորի աստիճան եւ անդամ է Ցեղասպանութիւնների հետազօտման միջազգային ակադեմիային, որ 2007-ին ճանաչեց հայերի, յոյների եւ ասորիների ցեղասպանութիւնները:
Պրոֆեսորը հանդէս է եկել ցեղասպանութեան վերաբերեալ աշխատանքներով` Յունաստանի եւ արտասահմանի գիտական հանդիպումների, խորհրդաժողովների եւ սեմինարների մէջ: Հայերի, յոյների եւ ասորիների ցեղասպանութիւնների ճանաչման գործընթացում իր ունեցած ներդրումի համար պատււել է Յունաստանում եւ արտասահմանում:
Թէոֆանիս Մալքիտիսի գրութիւնները թարգմանւել են` հայերէն, անգլերէն, ֆրանսերէն, իտալերէն, սպաներէն, ռուսերէն, թրքերէն, ռումաներէն, ալբաներէն լեզուներով: Ինքն իր կարգին յունարէնի է թարգմանել հայերի եւ յոյների ցեղասպանութիւնների վերաբերող գրքեր: