چکیده:
ادبیات عاشق ها را می توان یکی از محبوب ترین شاخه های فرهنگ مردمی به شمار آورد. عاشق ها ترانه سرایان دوره گردی هستند که هنر شاعری، نوازندگی، خوانندگی، خلق موسیقی و نقّالی را هم زمان از استادان معاصر خود آموخته اند و عاشقی در واقع حرفه آنان است. واژه "عاشق"، که به ترکی "عاشیق" و به ارمنی "عاشوق" تلفظ می شود، اگرچه اساساً از همان کلمه عاشق و از ریشه عشق گرفته شده، در اینجا به معنای یک هنر حرفه ای به کار می رود.
در فرهنگ ارمنی، واژه "گوسان" از دوران قبل از مسیحیت وجود داشته و در معنای گسترده هنرمند به کار می رفته. "گوسان" که بنابر فرهنگ ریشه یابی "هراچیا آچاریان" از ریشه "گو" یا "گوش" پهلوی گرفته شده است، به معنای افرادی بوده که به نحوی با هنر نقّالی، موسیقی و هنرهای نمایشی ارتباط داشته و در واقع عهده دار تولید و نشر فرهنگ مردمی بودند. این سرایندگان دوره گرد داستان ایزدان و قهرمانان دوران باستان را با ساز و آواز برای مردم روایت می کردند. هنر "گوسان ها" از دوران باستان در ناحیه آذربایجان و ارمنستان وجود داشته و از مشترکات فرهنگی ایرانیان و ارمنیان محسوب می شود. آنچه ادبیات عاشقی را از ادبیات شفاهی و مردمی به معنی خاص (فولکلور) متمایز می سازد، علاوه بر برخی ویژگی های فنی، جنبه حرفه ای آن است، به این معنا که بر خلاف ادبیات فولکلوریک، که حاصل خلاقیت جمعی است، شعر و موسیقیِ عاشقی را افراد، آن هم به شکل تخصصی و حرفه ای، خلق و اجرا می کنند.
