به نقل از سایت: www.hyeli.com
اعترضات اخیر در ارمنستان که پس از حادثه گروگانگیری در این کشور رخ داد و به سرعت به خشونت از سوی پلیس و معترضان کشیده شد از یک سو احتمال وقوع یک انقلاب رنگین دیگر را بر سر زبان‌ها انداخت و از سوی دیگر این احتمال را مطرح کرد که ناآرامی‌ها مانند آنچه در یکی دو سال گذشته رخ داد به رابطه دولت حاکم و عزم آن برای ایجاد تحول در رابطه با ترکیه مرتبط باشد. این موضوع را با «آرام شاهنظریان»، رئیس هیات مدیره موسسه تحقیقاتی هور و تحلیلگر روزنامه آلیک مطرح کردیم.
گستردگی اعتراضاتی که به تازگی در ارمنستان شاهد بودیم و درگیری‌های خیابانی ناشی از آن از نظر کمی چطور ارزیابی می‌شود و آیا وقوع این درگیرها و اعتراضات قابل پیش‌بینی بود؟
حجم اعتراضات به نسبت گسترده بود و در روز نخست حدود 400 تا هزار نفر تجمع کردند که این رقم در روزهای بعد به 15هزار نفر نیز رسید. حادثه گروگانگیری بسیار غافلگیر کننده و غیر قابل پیش‌بینی بود اما اعتراضاتی که در پی این شوک به جامعه ارمنستان شکل گرفت آتش زیر خاکستری بود که به این بهانه شعله‌ور شد. از مدتها پیش نارضایتی نسبت به سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت حاکم در ارمنستان وجود داشت که اکنون سر باز کرده است.
خواسته معترضان چیست؟ برخی رسانه‌های نزدیک به ترکیه و جمهوری آذربایجان پای رابطه سیاسی ارمنستان-ترکیه را به این موضوع باز کرده اند. این موضوع چقدر در اعتراضات اخیر نقش دارد؟
رابطه ترکیه-ارمنستان به هیچ عنوان نقشی در این اعترضات نداشته و این به نوعی خلط خبری این رسانه‌هاست و منابع ارمنی چنین چیزی را بازتاب نداده اند و معترضان نیز به صورت رسمی هیچ خواسته‌ای مبنی بر این موضوع اعلام نکرده‌اند. خواسته‌های معترضان تنها در استعفای «سرژ سرکیسیان» رئیس جمهور ارمنستان و آزادی رهبر معترضان، «ژرایر سفیلیان» و اصلاح سیاست‌های اقتصادی و اصلاحات سیاسی داخل ارمنستان است. البته اعتراض و نظر منفی نسبت به رابطه با ترکیه دارند و همین گروه مزبور به رهبری سفیلیان نیز شامل آن می‌شود. اما اعتراضات اخیر به هیچ عنوان ربطی به این موضوع ندارد.
واکنش اقشار مختلف در ارمنستان و افکار عمومی نسبت به حوادث اخیر در ارمنستان چیست؟
بعید است این خواسته معترضان مبنی بر استعفای رئیس‌جمهور به نتیجه برسد. در ضمن اکثریت مطلق مردم در ارمنستان تحرکات تند و به خصوص همراه با خشونت را راه حل مشکلات نمی‌دانند و با وجودرغم نارضایتی‌‌هایی که وجود دارد، این معترضان نتوانستند حمایت عمومی را در ارمنستان همراه خود کنند.
اگر رقم معترضان به بیش از 50هزار نفر برسد شاید بتوان انتظار تحولاتی از طریق این تظاهرات خیابانی داشت، اما با توجه به جمعیت حدود 3 میلیونی ارمنستان حضور 10 هزار نفر در خیابان‌های ارمنستان چندان تأثیرگذار نیست.
نکته دیگر این که معترضان از سوی نخبگان سیاسی، احزاب اصلی و تأثیرگذار و روشنفکران نیز حمایت نمی‌شوند. به نوعی گروه‌های مرجع در ارمنستان تمایلی به روش‌های خشونت آمیز ندارند و اغلب رهبران اپوزیسیون و احزاب معتقدند اعتراضات اینچنینی به تعمیق بحران سیاسی-اجتماعی این کشور منجر خواهد شد .
اما به هر حال واقعیت موجود در فضای سیاسی ارمنستان حاکی از نارضایتی عمیق و گسترده در نسبت به شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. اکنون در رسانه‌های ارمنستان این موضوع مطرح شده است که پس از آرام شدن اوضاع و بازگشت ثبات نسبی به کشور اصلاحات گسترده‌ای نیاز است. بسیاری از جوانانی که در اعتراضات اخیر شرکت کرده‌اند از کلیه احزاب اصلی ناراضی هستند و امیدی به تغییرات ندارند. این مسائل باید بررسی و حل شود. ضمن اینکه برای جلوگیری از خونریزی بیشتر و غلبه بر شرایط فعلی نیز در پیش گرفتن راه حل سیاسی از سوی دوطرف – چه معترضان و چه دولت- نیاز است. اگر احزاب در این خصوص نقش پررنگ‌تری بر عهده گیرند شاید بتوان به حل بحران کنونی در ارمنستان در کوتاه مدت امید داشت.
با توجه به گرایش‌های ملی‌گرایانه و تاحدودی ضد روسی اپوزیسیون دولت حاکم و در مقابل گرایش دولت به تحکیم رابطه با روسیه، آیا می‌توان اعتراضات اخیر را با انقلاب‌های رنگین در جمهوری‌های به جا مانده از اتحاد جماهیر شوروی مقایسه کرد؟
به هیچ عنوان شباهتی وجود ندارد. به خصوص که پس از حوادث اوکراین و تجزیه این کشور کمتر کسی چه در ارمنستان و چه در سایر جمهوری‌های به جا مانده از شوروی تمایلی به پیاده‌سازی مدل انقلاب‌های رنگین دارد. در کل با توجه به گرایش‌های راست گرایانه اقتصادی دولت و در پیش گرفتن سیاست‌های مبنی بر اقتصاد آزاد و در سوی دیگر گرایش‌های ملی‌گرایانه معترضان نمی‌توان شباهتی میان وقایع اخیر در ارمنستان و انقلاب‌های رنگی پیدا کرد.
با توجه به فضای خبری‌ای که در آغاز اعتراضات ارمنستان در منطقه و تحت تأثیر کودتای ترکیه وجود داشت اخبار ابتدایی از «کودتا» در ارمنستان حکایت داشت که البته به سرعت چنین اخباری فروکش کرد. با توجه به جایگاه ارتش چه میزان احتمال کودتا در ارمنستان می‌رود؟
ارتش ارمنستان نشان داده‌است کاملا در مسائل سیاسی بی‌طرف است و با توجه به خطری که کودتا در ارمنستان در رابطه با تحت تأثیر قرار دادن مناقشه ارمنستان-آذربایجان به وجود می‌آورد، بسیار بعید است ارتش کوچک‌ترین تمایلی به چنین دخالت‌هایی داشته باشد. در وقایع اخیر نیز این بیطرفی مطلق از سوی ارتش این کشور را شاهد بوده و هستیم و همان‌طور که گفتید مطرح شدن بحث کودتا تنها در فضای رسانه‌ای در منطقه تحت تأثیر کودتای نافرجام ترکیه مطرح شد و وقایع پس از آن نشان داد به هیچ عنوان نمی‌توان رد پایی از کودتا در ارمنستان یافت.
تاثیر این اعتراضات بر روابط خارجی ارمنستان به خصوص در رابطه با جمهوری آذربایجان چیست؟
تا کنون تأثیری نداشته است اما تجربه نشان داده بی‌ثباتی در ارمنستان منجر به تحرکاتی از سوی جمهوری آذربایجان در مرزها می‌شود. اتحادیه اروپا و آمریکا و نیز دولت روسیه ضمن محکوم کردن حوادث ایروان هر دو طرف را به خویشتنداری و رعایت قانون و پایبندی به دموکراسی دعوت کرده‌اند. چنانچه تظاهرات در ایروان به‌این صورت ادامه یابد بر روابط خارجی دولت حاکم بر ارمنستان بی‌تأثیر نخواهد بود.