به نقل از سایت: www.iras.ir
ارمنستان و ايران دو كشوري هستند كه از ریشه‌های واحد آریایی و سرنوشت مشابه تاریخی برخوردارند و ساليان زيادي در كنار هم زندگي و در دوران مختلف در راه هويت و اصالت خويش مبارزه كرده‌اند. وجود اشتراكات فراوان در روابط فرهنگي و تاريخي آن ها پيوندي ناگسستني ايجاد كرده است به گونه‌‌اي كه امروزه بدون آشنايي با تاريخ ايران نمي توان تاريخ ارمنستان را به دقت مطالعه كرد.
ريشه هاي روابط ایران و ارمنستان در گذر زمان در عمق و جان دو ملت ريشه دوانيده و امروز شاهد شكوفايي اين تاريخ غني و پررنگ هستيم و اين امر مبنايي براي گسترش همكاري ها در زمينه هاي گوناگون شده است.
اگرچه روابط چند هزار ساله دو ملت، فراز و نشيب هاي زيادي پشت سر گذاشته است، اما روابط و تعاملات فرهنگي همواره مسير خود را يافته و از نسلي به نسل بعد منتقل شده و امروز شاهد ميراث غني از تاثيرات متقابل فرهنگي دو ملت هستيم.
به منظور بررسي اين روابط پربار تاريخي – فرهنگي و ارج نهادن به ميراث مشترك دو ملت، در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۰ كنفرانسي با عنوان «ارمنستان-ايران: تاريخ، فرهنگ، چشم انداز هاي معاصر تعاملات» در انستيتو كشورهاي آسيايي و آفريقايي دانشگاه دولتي مسكو (لاماناسوف) برگزار شد. در اين كنفرانس شرق شناسان معروفي از ايران، ارمنستان، ايتاليا و ... شركت و پيرامون پيشينه و تعاملات تاريخي و فرهنگي دو ملت سخنراني كردند. با تلاش خانم بوراستان زولوميان شرح تمام اين سخنراني ها و مقالات در كتابي با عنوان «ارمنستان-ايران، تاريخ، فرهنگ و چشم‌انداز هاي معاصر تعاملات» گردآوري و توسط انتشارات «كلوچ اس» مسكو در سال ۲۰۱۳ منتشر شده است.
معرفي مقالات
در مقاله اول با عنوان «نقش‌‌هاي پولي بر روي سكه‌هاي ضرب شده حسين صفوي(۱۷۲۲-۱۶۹۴) در ايران، ارمنستان و گرجستان» الكساندر آكوپيان از مسكو به معرفي شاه سلطان حسين صفوي، انواع پول ها و سكه هاي رايج در آن زمان و بررسي نقش و طرح هاي روي آن ها پرداخته است.
زارويي آكوپيان از دانشگاه دولتي ايروان در مقاله دوم با عنوان «تصوير سواركاران در قالب ريزي مجسمه هاي ارمنستان در قرون وسطي در حاشيه روابط شمايل نگاري ايران و ارمنستان» به وجود شباهت هايي در ذات هنر ايراني-ارمني اشاره كرده است.
«ملكون گريگوريان-ملكوميان و يپرم داوتيان- فعالان انقلاب مشروطه ايران» عنوان مقاله سوم از گريگور آپويان از لوس آنجلس است كه در آن به شرح فعاليت هاي ملكون گريگوريان يا همان ميرزا ملكم خان و دو تن ديگر از نمايندگان ارمني در شكل گيري انقلاب مشروطه در ايران پرداخته است.
در مقاله چهارم؛ «آشوت پاتماگريان- شخصيت برجسته فرهنگ موسيقي ارمني در ايران» به قلم آنا آساتريان از دانشگاه دولتي ايروان به تلاش هاي آشوت پاتماگريان در نوشتن متن هاي موسيقي براي ترانه هاي ايراني و كمك به ارتقاي سطح موسيقي در ايران اشاره كرده است.
ديليارا آتادجانووا از دانشكده تاريخ آكادمي علوم ازبكستان از تلاش هايي به منظور ايجاد ضوابط در صنايع دستي قفقاز و ايران تقدير كرده و در مقاله خود با عنوان «ضوابط صنايع دستي ارمنستان، گرجستان و ايران» نقش و تاثير دين در انواع هنر را ياد آور شده است.
جوگا-جوگاي جديد؛ تاريخ جابجايي شهر» عنوان مقاله ديگري است كه يلنا ژاگاتسپانيان در آن در مورد شهر مرزي جلفا سخن گفته و اينكه شهر چگونه در طول تاريخ ميان قدرت ها دست به دست شده و در دوره شاه عباس بسياري از ساكنان آن به شهري در اصفهان منتقل مي‌شوند و شهر چه سرانجامي داشته است.
مقاله ديگر در اين كتاب «ارامنه پارسي در امپراتوري روسيه، خانواده لازاروف ها» است از امانوئل دالباكيان از انجمن فرهنگي-تربيتي آرارام مسكو كه در آن به بيان سرگذشت اين خانواده ارمني- ايراني مي پردازد.
بوراستان زولوميان از دانشكده ادبيات جهاني آكادمي علوم روسيه مقاله‌اي با عنوان «سنن ملي و تاثيرات آن در ادبيات ارمني» ارائه كرده اند و در آن به جايگاه و نقش اهورامزدا در بسياري متون و افسانه ها و ساير عناصر باستاني كه در دو فرهنگ معناي مشترك داشته‌اند اشاره كرده است.
در مقاله «روابط ايران-ارمنستان در برهه معاصر، ديدگاهي از ارمنستان» از گوهر اسكندريان بيشتر روابط سياسي، اقتصادي و علمي دو كشور بيان شده است. كريستينا كاستيكيان از انستيتو شرق شناسي ايروان در مقاله‌اي با عنوان «كاتبان پارسي زبان و بازنويسان ماورا قفقاز اواخر قرن ۱۸ و اوايل قرن ۱۹» به اين موضع اشاره كرده است كه زبان پارسي نقش بسيار مهم و تاثير گذاري در زندگي ارمنيان استان هاي شرقي ارمنستان داشته است و بسياري از اسناد رسمي و مكاتبات شاه، خان و شخصيت هاي بلند پايه در اين منطقه به زبان پارسي بوده است.
زحمات واسيلي براتشيف در خصوص نادرشاه» عنوان مقاله ديگري به قلم آرتاك ماگاليان است كه در آن ذكر شده چگونه تاريخ نگار برجسته روس، واسيلي براتشيف حوادث و اقدامات نادرشاه افشار در ايران را شرح داده و از وي به عنوان قهرماني كه ايرانيان را از يوغ ترك ها-افغان ها رها كرده است، ياد كرده است.
در مقاله دوازدهم با عنوان «زنان ارمني در زندگي اجتماعي ايران در قرن ۱۷» به قلم يكاترينا راديونووا به نقش مهم زنان در روابط دو ملت در قرن ۱۷، نقش برجسته زني به نام گوزل در دربار شاه عباس، فعاليت هاي آنا خانم در دربار صفوي و ... اشاره شده است.
در مقاله «ارمنستان در تركيب امپراتوري هخامنشيان» فليكس تر-مارتيروسف به بيان پيوند هاي تاريخي پارس ها و ارمنيان و نقطه عطف تاريخي دو ملت با بيان ارجاعاتي از تاريخ نگاران معروف پرداخته شده است.
مقاله چهاردهم با عنوان «ساموئل خاچيكيان-شخصيت برجسته سينماي ايران و تئاتر رئاليسم ارمنستان» از آنائيت چتيان به تلاش هاي اين هنرمند ارمني در گسترش تئاتر و نمايش در ايران و ارمنستان اشاره شده است.
پنج مقاله نيز به زبان انگليسي با موضوع روابط تاريخي و فرهنگي چاپ شده است. عناوين اين مقالات به ترتيب عبارتند از گل و بلبل: يك موتيو پارسي در قرون وسطي و نمونه معاصر ارمني آن به قلم كاو پيتر از دانشگاه كاليفرنيا، ميان روم و تيسفون: مشكلات حاكم ارمنستان از گريگوراتي لئوناردو، پراكندگي ارمنيان در ايران از خالوئيان هنريك و روابط متقابل موزيكال ارمني-ايراني در زمينه تاريخي از يرنجاكيان ليليت از انستيتوي هنر آكادمي ملي علوم ارمنستان.
در پايان اين كتاب تصاوير گوناگوني از سنگ نگاره ها، مجسمه ها و بنا هاي تاريخي كه بازگو كننده پيوند تاريخي فرهنگي دو ملت مي‌باشد اضافه شده است. اين كار علمي گروهي كه مسائل تاريخي، ارتباطات فرهنگي، تماس هاي سياسي كشور هاي باستاني منطقه به خصوص ايران-ارمنستان و تمايلات گسترش روابط معاصر دو كشور را بازتاب مي‌كند، به زبان روسي و در ۱۶۸ صفحه منتشر شده است.