به نقل از سایت: www.imna.ir
صفهان شهر اندازه‌ها و مقیاس‌ها!
خبرگزاری ایمنا: اصفهان شهر رنگ هاست! شهر اندازه ها و مقیاس ها! شهر پیاده روهای نوستالژیکی که تو را تا مرز تاریخ و گذشته های دور می کشاند و در آنچه پیشینیان اندیشیده اند و خواسته اند و ساخته اند رها می کند...
وقتی می شنوی که روزگاری دور ، انسان های وارسته ای چون ابن سینا ها و ملاصدراها، شیخ بهایی ها و میرفندرسکی ها بر حاشیه زاینده رود همیشه جاویدان قدم زده اند، میر عمادها و عباسی ها بر تارک دیوار مساجد این شهر قلم زده اند، معماران زبردست و اهل معنا بر قامت عماراتش خشت ها افزوده اند و این ها همه هنرمند در هوای بهارانه اش نفس کشیده اند، بر عظمت و اقتدار هنری این شهر سر تعظیم فرود می آوری و دوست خواهی داشت که خودت را در حال و هوای هنرمند پرورش غرق کنی!
اما این روزها اگر خیال آن داری تا با تنفس هوای بهاری اصفهان مست شوی و کمی از زندگی مدرن و امروزی ات فاصله بگیری، از مکان های تاریخی و شگفت انگیز زیر دیدن کن...
چهلستون، نگاره ای از طرح و رنگ
یكی از برنامه‌های شهری دوره شاه عباس اول و پس از انتخاب شهر اصفهان به عنوان پایتخت در سال۱۰۰۷ هجری قمری، احداث خیابان زیبا و طویل چهار باغ و باغهای متعدد در پیرامون آن بود. پی در پی بودن باغها كه یادآور مفهوم "باغ اندرباغ" هستند، چون باغ خرگاه، باغ بلبل، باغ هشت بهشت، باغ فتح آباد، باغ كاج، باغ نسترن، باغ خلعت، باغ انگورستان و سایر باغها، از جمله اصول طرح اندازی شهر اصفهان محسوب می‌گردید. امروزه به جز باغ هشت بهشت و باغ چهلستون، سایر باغها از بین رفته‌اند و تنها نامی از آنها باقی است. یكی از این باغها، باغ جهان نما بود كه خیابان چهارباغ كه از غرب آن می‌گذشت، به آن رونق بخشیده بود.
درمیان باغ چهلستون، شاه عباس عمارتی به شكل كلاه فرنگی با اتاقهای كوچك در اطراف آن طرح انداخت كه هسته اولیه كاخ چهلستون گشت. این باغ درباری جهت پذیرایی از میهمانان دربار شاه در مراسم و جشن‌ها استفاده می‌شده است و سپس با شروع سلطنت شاه عباس دوم، هفتمین پادشاه صفوی، عمارت چهلستون توسعه داده شد و تالارها و ایوان‌هایی برآن افزودند. از آن جمله می‌توان به تالار آینه، تالار هجده ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با كلیه تزئینات نقاشی، آیینه كاری، كاشیكاری دیوارها و سقف‌ها اشاره كرد. تالارهای وسیع كاخ در دوره شاه عباس دوم نیز محل بار عام و كاخ پذیرایی‌های رسمی بوده است. این كاخ در سال ۱۰۵۶ هجری قمری( ۱۶۴۲میلادی) با حضور شاه عباس دوم و سفیران كشورهای خارجی افتتاح شد.
این باغ بی بدیل با طرح ها و نگاره هایی بی همتا، نماد شایسته ای است از هنر دست و ذوق هنرمندان اصفهان در آن دوره از تاریخ...
مسجد حکیم ، عبادتگاه فضلا و بزرگان
پیوند مذهب با هنر در اصفهان سابقه دیرینه ای دارد و همین مسئله منجر به این شده تا عمارت هایی که گویای این ترکیب و تناسب دیرینه هستند در هر نقطه از شهر اصفهان سر بر آورند.
مساجد، امام زاده ها و عبادتگاه های بسیاری در اصفهان دیده می شود که به هنرمندانه ترین وجه ممکن ساخته شده اند و تا ابد قادرند تا شوق عبادت و ذوق پرستش را در دل آدمی ایجاد کنند.
مسجد حکیم نیز یکی از مهم ترین و شاخص ترین این مساجد است.
این مسجد از جمله مساجد بسیار جالب و مشهور عصر صفوی است که کاشی کاری های زیبا و خطوط متنوع کار اساتید نامدار عصر صفویه آن را در ردیف یکی از شاهکار های معماری اسلامی قرار داده است .
مورخین و محققینی که در تاریخ تتبع و مطالعه کرده اند در باره ی موسس این مسجد می نویسند: وی طبیب شاه عباس دوم بوده که به دلایلی مورد خشم قرار می گیرد و از بیم جان به هندوستان می گریزد و چون در آن دیار ترقی می کند و برخی معالجاتش در مورد بزرگان و امرا موثر واقع می شود به لقب تقریب خان ملقب شده و ثروت زیادی می اندوزد. حکیم داود مقداری از این ثروت را برای کسانش به اصفهان می فرستد و از آنان می خواهد مسجدی عالی در شهر اصفهان بنا کنند. بدین ترتیب مسجد حکیم ساخته می شود. کتیبه سر در شمالی مسجد که به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی است بیانگر این مطلب است که : خطاط این کتیبه محمد رضا امامی خوشنویس نامدار عصر صفوی است و تاریخ آن ۱۰۷۳ هجری یعنی سال اتمام مسجد است. در طرفین این سر در دو لوحه ی کوچک با خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی رنگ سازنده این سر در زیبا و نفیس به نام محمد علی بن استاد علی بیک بنای اصفهانی معرفی شده است .
ایوان شمالی مسجد نیز حاوی کتیبه های بسیار زیباست. در اطراف این ایوان آیات قرآن کریم به خط محمد رضا امامی و در تاریخ ۱۰۷۱ هجری نوشته شده است. در طرفین این ایوان دو حجره کوچک خود نمایی می کند که بر آنها اشعاری زیبا به خط بنایی ساده سه رگی نوشته شده است. در ایوان غربی نیز آیات قرآن با نام محمد رضا امامی و تاریخ ۱۰۷۳ هجری قمری به چشم می خورد. مسجد حکیم شبستان مسقف و زیبایی دارد که در سمت مغرب واقع شده و دارای محراب بسیار نفیس و جالبی می باشد که کتیبه ی آن به خط ثلث سفید بسیار عالی نوشته شده است. یکی از دلایل شهرت مسجد حکیم علاوه بر فرم و ساختار کلی مسجد که آن را در اعداد یکی از بهترین بناهای مذهبی ایران در آورده است وجود خطوط بنایی در گوشه و کنار این اثر نفیس و کم نظیر است .
کلیسای وانک
حضور اقلیت های مذهبی در شهر اصفهان سابقه ای دیرینه دارد. حضور پیروان ادیانی همچون زرتشت، یهودیت و مسیحیت در شهر اصفهان و اختصاص یافتن محله های خاصی برای اسکان آنان و مکان هایی به عنوان عبادتگاه های ایشان از دیرباز در اصفهان نیز گویای این واقعیت است.
از جمله این عبادتگاه ها کلیسای وانک است.
وانک اولین بار در سال ۱۶۰۴ ساخته شد که البته این بنا خیلی کوچک‌تر از بنای فعلی و با وسعت کم ساخته شد.
۵۰ سال بعد از ساخت اولیه به خواست و تشویق خلیفه وقت داویراول (خلیفه شخصی است روحانی که ازدواج نمی‌کند و امور ارامنه در دست اوست این شخص از ارمنستان و یا لبنان که رئوس مذهبی ارامنه هستند انتخاب شده وبه نقاط مختلفی که ارامنه ساکن هستند فرستاده می‌شود) این مکان ویران شده و جای آن بنایی با طرحی شکوهمند و عظیم ساخته می‌شود. ساخت این مکان ۹ سال به طول می‌انجامد و در سال ۱۶۶۴ در زمان سلطنت شاه عباس دوم به اتمام می‌رسد. این مکان را برای تعلیم راهبان و اسکان خلیفه بنا می‌کنند
اما موزه کلیسای وانک یکی از دیدنی ترین موزه ها در شهر اصفهان محسوب می شود. قدمت این موزه ، البته نه در شکل و وسعت کنونی آن، به صد سال پیش؛ یعنی، سال های ۱۹۰۵-۱۹۰۶ میلادی باز می گردد. در این تاریخ به کوشش و یاری طاووس هونانیان، فرزند هاروتون هونانیان، نویسنده ی کتاب تاریخ جلفای اصفهان، اتاق هایی در ضلع شمالی حیاط کلیسای وانک برای نگهداری و نمایش کتاب ها، نسخه های خطی و اشیای تاریخی ساخته شدند، که تا سال ۱۹۳۰ میلادی به منزله ی موزه و کتابخانه مورد استفاده قرار می گرفتند.
بین سال های ۱۹۳۰-۱۹۳۳ میلادی سرکیس خاچاطوریان، نقاش و هنرمند معروف ارمنی، که تحصیل کرده ی اروپا بود، به دعوت حکومت وقت از اروپا به ایران آمد. سفر وی به منظور مرمت و کپی برداری از نقاشی های بناهای دوران صفوی بود. خاچاطوریان پس از اتمام کار خود در اصفهان نمونه هایی را که تهیه کرده بود در تهران، پاریس، قاهره، لندن، نیویورک و سایر شهرها به نمایش گذاشت و به این ترتیب هنرشناسان غرب را با هنر نقاشی و معماری زیبای مکتب اصفهان آشنا ساخت. وی در مدت سکونت خود در جلفا نقش بسیار مهمی در پیشرفت و شکوفایی فرهنگ ارمنیان جلفا ایفا کرد. از جمله ی فعالیت های او می توان به برگزاری کلاس های نقاشی و پیشنهاد تأسیس موزه ی کلیسای وانک و همکاری در بنیان گذاری این موزه اشاره کرد.
حمام موزه علی قلی آقا
مجموعه تاریخی علی قلی آقا از اثرات هنری معماری و شهر سازی دوران پر عظمت صفویه است که در محله بید آباد اصفهان واقع گردیده و شامل بازار و چهار سوق، مسجد، مکتب خانه، حمام، زور خانه و کاروانسرا و دکاکین کسبه مختلف بوده که متاسفانه به مرور زمان قسمت هایی از این مجموعه تخریب و بجای آن بناهای جدید احداث گردیده است.
حمام علیقلی آقا اصفهان به وسیله علیقلی آقا از درباریان دو پادشاه صفوی، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی در مجموعه ای که خود، بانی آن بوده، به سال ۱۱۲۵ هجری قمری ساخته شده است. این حمام از نوع معماری سبک اصفهان در اواخر عصر صفوی است. بنای حمام شامل دو حمام بزرگ و کوچک و فضای چال حوض است. هر یک از این دو حمام از دو بخش اصلی سربینه و گرم خانه تشکیل یافته است، به طوری که در آن دوره مردان و زنان به صورت جداگانه می توانستند از آن استفاده نمایند.
از بخش های دیدنی و جالب توجه در این حمام، سیستم نوردهی آن است. روشنایی از روزنه هایی تأمین می شود که بر روی سقف گنبدی شکل حمام تعبیه گردیده، دراین روزنه ها شیشه های محدبی و عدسی شکل وجود دارد. خاصیت محدبی این شیشه ها علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی، باعث شکست نور شده و روشنایی را پخش می کند. در واقع مهندسان و معماران بنا از خاصیت ذره بین، برعکس استفاده نموده و براحتی فضای داخل حمام را روشن کرده اند. ویژگی جالب دیگر اینکه شیشه ها از یک طرف نور را عبور می دهند و کسی که در پشت بام باشد نمیتواند داخل حمام را ببیند.
بازدید از حمام موزه علی قلی آقا به منزله بازدید از یکی از شاخص ترین آثار به جامانده از هنر معماری هنرمندان اصفهانی در دوران پادشاهی صفویان است.
بازار قیصریه میدان نقش جهان
رکرد خرید و فروش و کسب و کار از بارزترین وجوه میدان نقش جهان اصفهان محسوب می شود و وجود دکان ها و مغازه های بسیار متعدد در گوشه گوشه این میدان گویای این مطلب است.
از جمله بزرگترین و دیدنی ترین بازارهای این میدان، بازار قیصریه است که در نقطه شمالی میدان بنا شده است.
این از بزرگترين و مجلل ترين مرکز خريد و فروش در دوران صفويه بوده است.
اين بازار که هم اکنون بزرگترين مرکز عرضه صنايع دستي استان اصفهان است در سال ۱۰۲۹ هجري قمري ( دوران صفويه) در شمال ميدان تاريخي امام ساخته شد.
بازار قيصريه يا شاهي در دوره صفويه مرکز فروش پارچه هاي گرانبها بوده و شرکتهاي تجاري خارجي نيز در آن حجره هايي داشته اند.
اين بازار قسمت اصفهان جديد دوره صفويه را به شهر سلجوقي ميدان کهنه آن روزگار (ميدان قيام فعلي ) متصل مي کرده است.
در سردر ورودي بازار بزرگ قيصريه چند تابلوي نقاشي است که در بالاترين قسمت آن دو مرد تيرانداز با نيم تنه شير يا ببر و دم اژدها بر کاشي معرق که بيانگر صورت فلکي اصفهان (برج قوس) ديده مي شود.
در دو طرف اين سردر دو سکوي وسيع وجود دارد که در روزگار قديم زرگران و جواهر فروشان بساط خود را بر روي آن پهن مي کردند.
جهانگردان مشهوري مانند ناصر خسرو و شاردن به توصيف بازار قيصريه پرداختند بطوريکه آنان علت نامگذاري اين بازار را شباهت اين بناي تاريخي به قيصريه يا قيساريا در آسياي صغير (ترکيه امروز ) دانسته اند.